Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Goleniowie

POSTANOWIENIE

G., dnia 19 sierpnia 2022 r.

Sąd Rejonowy w Goleniowie I Wydział Cywilny I Wydział Cywilny:

PrzewodniczącySSR Aneta Iglewska-Wilczyńska

po rozpoznaniu w dniu 19 sierpnia 2022 r. w Goleniowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku M. K. (1), M. K. (2)

przy udziale M. W. (1)

o ustalenie sposobu korzystania

postanawia:

oddalić wniosek.

Sygn. akt I Ns 360/21

UZASADNIENIE

postanowienia z 19 sierpnia 2022 r.

Wnioskodawcy M. K. (1) i M. K. (2) złożyli do Sądu Rejonowego w Goleniowie wniosek o zniesienie współwłasności zabudowanej budynkiem mieszkalnym nieruchomości położonej w G. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), z wyodrębnioną własnością nieruchomości stanowiących lokale mieszkalne nr (...), dla których prowadzone są księgi wieczyste KW nr (...), poprzez ustanowienie odrębnych nieruchomości, ewentualnie poprzez ustalenie podziału nieruchomości na zasadzie quoad usum, do korzystania z nieruchomości przy wyodrębnieniu określonych jej części do wyłącznego korzystania przez poszczególnych właścicieli.

Uzasadniając swój wniosek, wnioskodawcy podkreślili, że w obecnych czasach zawarta 16 maja 1989 r. ugoda sądowa nie spełnia swojego zadania, a wnioskodawcy nie mogą swobodnie korzystać ze swojej własności, zwłaszcza ze strychu. Wnioskodawcy podnieśli, że z uwagi na sytuację epidemiczną w kraju i konieczność zachowania większej ostrożności w kontaktach z innymi osobami, zaszła konieczność do zmiany sposobu korzystania z części wspólnych nieruchomości.

Uczestniczka M. W. (1) wniosła o oddalenie wniosku w całości, wskazując, że sprawa została już ostatecznie rozstrzygnięta orzeczeniami wydanymi przez Sąd Rejonowy w Goleniowie w sprawach o sygn. akt I Ns 239/88 i I Ns 793/14.

Na posiedzeniu jawnym 2 lutego 2022 r. wnioskodawcy cofnęli wniosek o zniesienie współwłasności i wskazali, że przedmiotem ich żądania jest zmiana postanowień ugody i ustalenie sposobu korzystania z części wspólnych nieruchomości, w szczególności klatki schodowej i dostępu do strychu w ten sposób, żeby ugoda dawała równe prawa wszystkim współwłaścicielom nieruchomości.

Zdaniem uczestniczki powinny zostać zachowane zasady określone ugodą sądową, zaś propozycja wnioskodawców nie była wykonalna.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. K. (1) i M. K. (2) oraz M. W. (1) są współwłaścicielami zabudowanej nieruchomości gruntowej (działki nr (...)) położonej w G. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Powyższa nieruchomość zabudowana jest budynkiem mieszkalnym, w którym wyodrębniono dwa lokale mieszkalne.

Współwłaścicielami lokalu nr (...), położonego na parterze, stanowiącego odrębny od gruntu przedmiot własności na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej, a dla którego Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), są małżonkowie M. i M. K. (2). Małżonkom K. przysługuje udział 50/100 związany z własnością lokalu w częściach wspólnych, który stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali.

Właścicielką lokalu nr (...), położonego na poddaszu, stanowiącego odrębny od gruntu przedmiot własności, a dla którego Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), jest M. W. (2). M. W. (1) również przysługuje udział 50/100 związany z własnością lokalu w częściach wspólnych, który stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali.

Sposób użytkowania wspólnej działki w zakresie jej zabudowy (garaże, budynki gospodarcze) był korzystniejszy dla właścicieli lokalu nr (...), co rekompensowało niedogodności związane z dostępem do strychu.

Zanim małżonkowie M. i M. K. (2) zostali współwłaścicielami lokalu nr (...), nieruchomość ta stanowiła współwłasność rodziców M. J. i J. M. (1). Z kolei zanim M. W. (1) została właścicielką lokalu nr (...), to nieruchomość ta stanowiła własność najpierw I. K., a następnie jej córek A. W.. i E. Z., a więc matki M. W. (1).

Dowody: odpis ksiąg wieczystych k. 16-18, 19-21, 22-24, przesłuchanie powoda M. K. (2) k. 87-87v, przesłuchanie powódki M. K. (1) k. 87v-88, zeznania świadka B. Z. k. 113-113v, zeznania świadka E. Z. k. 113v-114, dokumenty znajdujące się w sprawie o sygn. akt I Ns 259/88, w tym protokół rozprawy z 16.05.1989 r.

Ugodą sądową zawartą 16 maja 1989 r. przed Sądem Rejonowym w Goleniowie, J. M. (2) i I. K. ustaliły sposób korzystania ze wspólnego strychu w ten sposób, iż I. K. (ówczesna właścicielka lokalu nr (...)) zobowiązała się do udostępniania wejścia na strych w dniach 1, 10 i 20 każdego miesiąca godzinach od 8.00 do 18.00 oraz w innych terminach po uprzednim zgłoszeniu przez wnioskodawczynię co najmniej na 1 dzień przed planowanym wejściem na strych.

Dowody: dokumenty znajdujące się w sprawie o sygn. akt I Ns 259/88, w tym protokół rozprawy z 16.05.1989 r.

Małżonkowie M. i M. K. (2) nie byli zadowoleni z ustalonego 1989 roku sposobu korzystania z części wspólnych nieruchomości, dlatego też złożyli do Sądu Rejonowego w Goleniowie wniosek o ustalenie sposobu korzystania ze wspólnej nieruchomości w ten sposób, że wnioskodawcy, będący właścicielami lokalu nr (...), mieli mieć prawo do współposiadania i do korzystania ze strychu i klatki schodowej prowadzącej na strych w takim zakresie, jaki dałoby się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z nieruchomości przez pozostałych współwłaścicieli. W szczególności wnioskodawcy wnieśli o zobowiązanie uczestniczek do przywrócenia stanu poprzedniego poprzez usunięcie na piętrze przegradzającą klatkę schodową ściankę i drzwi, które uniemożliwiają swobodny dostęp na strych i klatkę schodową prowadzącą na strych.

Wniosek małżonków M. i M. K. (2) został prawomocnie oddalony.

Dowody: dokumenty znajdujące się w sprawie o sygn. akt I Ns 793/14.

M. W. (1) nie przebywa obecnie w stanowiącym jej własność lokalu nr (...) przy ul. (...), wynajmuje go obywatelom Ukrainy, którzy potrafią mówić w języku polskim. Wcześniej lokal ten był wynajmowany innym osobom. Każdy nowy najemca jest informowany o tym, że jeżeli mieszkający na dole państwo K. będą chcieli skorzystać ze strychu, to mają zostać na ten strych wpuszczeni.

Chcąc dostać się na strych, należy przejść przez korytarz, który stanowi część lokalu nr (...) i z którego korzystają osoby zamieszkujące w tym lokalu. Korzystanie ze strychu przez małżonków M. i M. K. (2) odbywa się w ten sposób, że kontaktują się z M. W. (1) lub lokatorami spod nr 2, ktoś otwiera im drzwi, po czym przechodzą przez część korytarza i kolejnymi drzwiami wchodzą na schody prowadzące bezpośrednio na strych.

Małżonkowie K. rzadko zwracali się z prośbą o wpuszczenie ich na strych. Obecnie nikt ze strychu nie korzysta.

Dowód: zeznania świadka B. Z. k. 113-113v, zeznania świadka E. Z. k. 113v-114.

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek podlegał oddaleniu.

Ustalenia stanu faktycznego w niniejszej sprawie Sąd dokonał na podstawie dokumentów przedłożonych przez wnioskodawców oraz znajdujących się w aktach spraw o sygn. akt I Ns 259/88 i I Ns 793/14. Treść dokumentów nie była kwestionowana, a Sąd oceniając zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy również nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania prawdziwości i wiarygodności przedłożonych dokumentów. Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się również na zeznaniach świadków B. i E. Z. oraz wnioskodawców, w zakresie w jakim były one zgodne z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. Dokonując ustalenia stanu faktycznego Sąd pominął jedynie zawnioskowany przez wnioskodawców dowód z opinii biegłego z zakresu budownictwa i wyceny nieruchomości, gdyż okoliczności, na wykazanie jakich został zawnioskowany nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy z uwagi na bezzasadność wniosku (art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c.).

Na posiedzeniu jawnym 2 lutego 2022 r. wnioskodawcy cofnęli wniosek o zniesienie współwłasności, dlatego też postępowanie w tym zakresie zostało prawomocnie umorzone. Wnioskodawcy następnie sprecyzowali swoje żądanie i jako przedmiot swojego żądania wskazali zmianę postanowień ugody sądowej zawartej 16 maja 1989 r. przez poprzednich współwłaścicieli nieruchomości w sprawie o sygn. akt I Ns 239/88 i ustalenie sposobu korzystania z części wspólnych nieruchomości, w szczególności klatki schodowej i dostępu do strychu w ten sposób, żeby ugoda dawała równe prawa wszystkim współwłaścicielom nieruchomości. Podstawą prawną wniosku o zmianę sposobu korzystania z części wspólnej nieruchomości był art. 199 zd. 2 k.c. w zw. z art. 201 zd. 2 k.c.

Zgodnie z art. 199 k.c. do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. W braku takiej zgody współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeknie mając na względzie cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich współwłaścicieli. W myśl art. 200 k.c. każdy ze współwłaścicieli jest obowiązany do współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną. Do czynności zwykłego zarządu rzeczą wspólną potrzebna jest zgoda większości współwłaścicieli. przy czym w braku takiej zgody każdy ze współwłaścicieli może żądać upoważnienia sądowego do dokonania czynności (art. 201 k.c.). Zgodnie zaś z art. 206 k.c. każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli.

Konieczność dokonania zmiany sposobu korzystania z części wspólnych (korytarza i strychu) wnioskodawcy upatrywali przede wszystkim w trwającej od 2020 r. sytuacji zagrożenia epidemiologicznym, wskazując, iż wirus (...)2 był dla nich niebezpieczny chociażby z uwagi na ich wiek. Wnioskodawcy podkreślili, że mimo wciąż obowiązujących zaleceń dotyczących utrzymywania odpowiedniego dystansu społecznego wobec osób nie będących członkami rodziny czy współmieszkańcami, treść ugody sądowej z 1989 r. wymusza na nich bezpośredni kontakt z innymi osobami. Zdaniem wnioskodawców, aby zapewnić wnioskodawcą możliwość prewencyjnej izolacji w sytuacji zagrożenia epidemicznego oraz ochrony zdrowia i życia, koniecznym było dokonanie zmiany sposobu korzystania z części wspólnych nieruchomości na sposób umożliwiający korzystanie z tych części bez konieczności kontaktowania się z uczestniczką postępowania czy innymi osobami.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że wnioskodawcy zamieszkują na parterze wspólnej nieruchomości, zaś uczestniczka jest właścicielką mieszkania znajdującego się na jego piętrze. W postępowaniu o sygn. akt I Ns 239/88, którego uczestniczkami była J. M. (2) (matka wnioskodawczyni) oraz I. K. (matka uczestniczki), doszło do zawarcia ugody sądowej, na podstawie której I. K. zobowiązała się do udostępniania J. M. (2) wejścia na wspólny strych w dniach 1, 10 i 20 każdego miesiąca w godzinach od 8.00 do 18.00 oraz w innych terminach po uprzednim zgłoszeniu przez J. M. (2) takiej konieczności, co najmniej na 1 dzień przed planowanym wejściem na strych.

Regulacje dotyczące umowy quad usum odzwierciedla przywołany wcześniej art. 206 k.c. Przepis ten jest ustawowym sposobem określenia współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej, lecz jednocześnie nie wyłącza w tym zakresie regulacji umownej oraz ustalenia stosunków między współwłaścicielami na podstawie orzeczenia sądowego. Współwłaściciele mogą więc w umowie ustalić inny sposób korzystania z rzeczy wspólnej, w szczególności mogą dokonać podziału rzeczy wspólnej do używania, tj. wyodrębnić określone jej części do wyłącznego korzystania przez poszczególnych współwłaścicieli. Wydzielone części nie muszą ściśle odpowiadać wielkości udziałów współwłaścicieli. Umowa quoad usum może kształtować stosunki wzajemne między współwłaścicielami na tle korzystania z rzeczy wspólnej inaczej, niż wynika to z treści art. 206 k.c., i postanowienia takiej umowy są wiążące (por. wyr. SA w Gdańsku z 15.6.1993 r., I ACr 400/93, L.). Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie stanowiskiem, umowa quoad usum nie wymaga formy szczególnej, może być zawarta nawet w sposób dorozumiany przez utrwalone między współwłaścicielami korzystanie z rzeczy (tak wyr. SN z 10.2.2004 r., IV CK 17/03, L.; wyr. SN z 16.9.2015 r., III CSK 446/14, L.; post. SN z 10.11.2016 r., IV CSK 46/16, L.). Współwłaściciele mogą uregulować sposób posiadania i korzystania z rzeczy w sposób dowolny, przykładowo mogą uzgodnić, że poszczególni współwłaściciele korzystają z rzeczy w różnym czasie (np. każdy w inne dni). Treść umowy może być więc dowolna, byleby nie sprzeciwiała się ustawie ani zasadom współżycia społecznego (art. 58 k.c.). Umowa taka pozostaje wiążąca także dla następców prawnych jej stron, którzy zobligowani są do podporządkowania się postanowieniom obowiązującej umowy quoad usum i określonemu w niej sposobowi korzystania z nieruchomości wspólnej.

Nie ulega wątpliwościom Sądu, iż ugoda sądowa zawarta w sprawie o sygn. akt I Ns 239/88 stanowiła swoistą umowę quoad usum dotyczącą części wspólnej nieruchomości w postaci wspólnego strychu i prowadzącego do niego korytarza, a więc części, których dotyczyło żądanie wnioskodawców w niniejszej sprawie.

Co prawda przewidziany w umowie lub w orzeczeniu sądu sposób korzystania z rzeczy wspólnej nie jest definitywny, gdyż może on ulec zmianie w drodze umowy na skutek porozumienia wszystkich współwłaścicieli bądź też na mocy orzeczenia sądowego, jeśli wystąpią nowe istotne przesłanki uzasadniające taką zmianę, jednak w orzecznictwie wskazano, że zmiana umowy o podział quoad usum, z uwagi na jej cel i istotę w postaci stabilizacji stosunków faktycznych i prawnych zachodzących między współwłaścicielami, może jedynie nastąpić w razie nowych okoliczności, wskazujących na ważne powody do odmiennego uregulowania dotychczasowego sposobu korzystania przez współwłaścicieli z rzeczy ze względu na interes społeczno-gospodarczy. Przyjęcie, że każdy ze współwłaścicieli może w dowolnym czasie, z dowolnych przyczyn, dokonać wypowiedzenia umowy o podział rzeczy wspólnej do korzystania, pozostaje w sprzeczności z istotą i celem tej umowy, kształtującej uprawnienia jej stron w sposób odbiegający od modelu ustawowego wskazanego w art. 206 k.c. (postanowienie SN z 28.01.2022 r., III CZP 18/22, LEX nr 3340983).

Zdaniem Sądu, wnioskodawcy nie wykazali zajścia nowych okoliczności uzasadniających zmianę ustalonego dotychczas sposobu korzystania z części wspólnych nieruchomości w postaci korytarza na piętrze i strychu.

Jak wskazano już wcześniej, wnioskodawcy konieczność dokonania zmiany sposobu korzystania z części wspólnych uzasadniali zmianą okoliczności przede wszystkim w postaci trwającego od 2020 r. zagrożenia epidemiologicznego. Wnioskodawcy wskazali, że wirus (...)2 był dla nich niebezpieczny z uwagi na ich wiek, jednak ze względu na dotychczasowy sposób korzystania z części wspólnych, chcąc skorzystać ze wspólnego strychu, wnioskodawcy są każdorazowo narażani na kontakt z obcymi ludźmi, mimo obowiązujących zaleceń co do stosowania odpowiedniego dystansu społecznego wobec osób nie będących członkami rodziny czy współmieszkańcami.

Jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego, wnioskodawcy rzadko zgłaszali uczestniczce, czy też osobom wynajmującym znajdujący się na piętrze lokal nr (...), chęć skorzystania ze strychu, zaś obecnie ze strychu nikt nie korzysta. Wnioskodawcy podnieśli, że ustalenia dokonane ugodą sądową w 1989 r. są w obecnych czasach absurdalne i niewykonalne. Na rozprawie 6 kwietnia 2022 r. wnioskodawca zeznał, że chce mieć możliwość wejścia na swój strych, kiedy będzie czuł taką potrzebę. Wnioskodawczyni zeznała zaś, że z uczestniczką, a wcześniej z jej matką, nie dało rady rozmawiać, gdyż przez lata powtarzali oni, że „góra jest ich”. Świadkowie B. i E. Z. (rodzice uczestniczki) zeznali zaś, że postanowienia ugody sądowej były zawsze respektowane, również po prawomocnym zakończeniu poprzedniego postępowania w sprawie o sygn. akt I Ns 793/14. Świadkowie zeznali, że osoby wynajmujące lokal nr (...) są zawsze informowane o konieczności wpuszczenia na strych wnioskodawców, jeżeli tylko wyrażą taką wolę. Świadek B. Z. przyznał, że mogło się zdarzyć, że uczestniczka przebywała poza domem i nie miała możliwości wpuszczenia ich na strych w terminie, w jakim chcieli skorzystać ze strychu, jednak prośbę mogli taką zgłosić najemcom, bądź też poczekać do jej powrotu.

Z zeznań wnioskodawców wynikało, że chcą oni mieć niczym nieograniczony dostęp do korzystania ze strychu i z prowadzącego do niego korytarza na piętrze, mimo ustalenia przez poprzednich współwłaścicieli nieruchomości sposobu korzystania poprzez zawarcie swoistej umowy quoad usum w postaci ugody sądowej zawartej w sprawie o sygn. akt I Ns 239/88. Przed zawarciem ugody sądowej w sprawie został dopuszczony dowód z opinii biegłego z zakresu prawa budowlanego, który wskazał, że sposób użytkowania wspólnej działki w zakresie jej zabudowy (garaże, budynki gospodarcze) był korzystniejszy dla wnioskodawczyni, co z kolei rekompensowało niedogodności związane z dostępem do strychu. Mając te okoliczności na względzie, poprzedni współwłaściciele nieruchomości uzgodnili sposób korzystania ze strychu i z prowadzącego do niego korytarza, stanowiącego część lokalu nr (...). Zmiana ustalonego sposobu korzystania w sposób odpowiadający żądaniom wnioskodawców wymagałaby więc udzielenia wnioskodawcom swobodnego wstępu do należącego do uczestniczki lokalu nr (...), bądź też dokonania przebudowy korytarza, a tym samym ingerencji w ustalone granice lokalu uczestniczki. Działania te niewątpliwie doprowadziłyby do pokrzywdzenia uczestniczki, a uwzględnienie żądania wnioskodawców byłoby niezgodne z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k.c.).

W ocenie Sądu nie można zgodzić się ze stanowiskiem wnioskodawców, iż obecna sytuacja związana z zagrożeniem epidemiologicznym stanowi nową okolicznością uzasadniającą dokonanie zmiany dotychczasowego sposobu korzystania ze strychu i prowadzącego do niego korytarza na sposób umożliwiający korzystanie z tych części bez konieczności kontaktowania się z uczestniczką postępowania. Jak ustalono, wnioskodawcy w przeszłości rzadko zgłaszali chęć korzystania ze wspólnego strychu, tak więc konieczność kontaktu z uczestniczką była już wcześniej sporadyczna. Sporadyczność ta nie miała przy tym żadnego związku z chęcią zachowania dystansu społecznego i ochroną swojego życia i zdrowia, gdyż jak wynika z ustaleń dokonanych w niniejszej sprawie oraz w sprawie o sygn. akt I Ns 793/14, wnioskodawcy już przed 2020 rokiem rzadko kiedy korzystali ze strychu. Należy również zauważyć, że kontakt z obcymi ludźmi jest w codziennym życiu nieunikniony i nie sposób przyjąć, że konieczność sporadycznego kontaktu z uczestniczką zagraża życiu i zdrowiu wnioskodawców, a mająca od 2020 roku sytuacja epidemiologiczna uzasadnia zmianę sposobu korzystania z części wspólnych nieruchomości. Wnioskodawcy, chcąc ograniczyć bezpośredni kontakt z uczestniczką czy najemcami lokalu na piętrze, mogą podjąć w tym kierunku inne kroki, chociażby ustalać terminy skorzystania ze strychu telefonicznie, prosząc jedynie o otworzenie w konkretnej godzinie i następnie zamknięcie drzwi prowadzących na korytarz i następnie na strych, bez konieczności bezpośredniego kontaktu z innymi osobami.

Z uwagi na to, że wnioskodawcy mają dostęp do strychu i prowadzącego do niego korytarza, ograniczony jedynie terminami i ustaleniami określonymi w ugodzie sądowej zawartej w sprawie o sygn. akt I Ns 239/88, a także, że nie wykazali, aby zaszły nowe okoliczności uzasadniające zmianę dotychczasowego sposobu korzystania, brak było podstaw do uwzględnienia wniosku o dokonanie zmiany ustalonego sposobu korzystania ze wskazanych części wspólnych nieruchomości.

Mając na względzie powyższe, Sad oddalił wniosek w całości.

sędzia Aneta Iglewska-Wilczyńska