Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Goleniowie

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 15 marca 2019 r. w elektronicznym postępowaniu upominawczym do Sądu Rejonowego Lublin- Zachód w Lublinie powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. wniosła o zasądzenie od pozwanego M. J. kwoty 6.300,20 zł z odsetkami umownymi naliczanymi od kwoty 5.422,54 zł w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie naliczanymi od kwoty 877,66 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, jak również kosztów postępowania w wysokości 79 zł oraz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powód wskazał, iż powyższa kwota żądania wynika z niespłaconej przez pozwaną pożyczki na podstawie umowy z dnia 16 marca 2017 r.

Nakazem zapłaty z dnia 8 kwietnia 2019 r. Sąd Rejonowy Lublin- Zachód w Lublinie uwzględnił powództwo w całości.

W sprzeciwie od powyższego nakazu zapłaty pozwany wniósł o przekazanie sprawy do sądu właściwego.

Postanowieniem z dnia 1 lipca 2019 r. Sąd Rejonowy Lublin- Zachód w Lublinie przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Goleniowie jako rzeczowo i miejscowo właściwemu.

Postanowieniem z dnia 20 listopada 2019 r. sąd Rejonowy w Goleniowie ustanowił dla pozwanego pełnomocnika z urzędu.

W piśmie z dnia 18 grudnia 2019 r. pełnomocnik pozwanego ustanowiony z urzędu wniósł o oddalenie powództwa w całości z powodu zastosowania przez powoda zakazanej działalności lichwiarskiej, wykorzystując przymusową sytuację życiową i zdrowotną pozwanego i stosując rzeczywista roczną stopę oprocentowania (...) w wysokości 108,26% oraz z powodu braku po stronie pozwanej zdolności kredytowej i psychofizycznej do zawarcia umowy pożyczki oraz próby doprowadzenia pozwanego do niekorzystnego rozporządzania mieniem, co jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. J. zawarł z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. w dniu 16 marca 2017 r. umowę pożyczki nr (...). W § 3 umowy strony ustaliły, iż powódka udziela pozwanemu pożyczki w wysokości 6500 zł, przy czym całkowita kwota pożyczki to 6000 zł, opłata przygotowawcza to 500 zł, suma miesięcznych prowizji to 4.599,84 zł odsetki umowne to 698,56 zł. Całkowita kwota do zapłaty wynikająca z umowy wynosiła 11.798,40 zł, czas obwiązywania umowy to 24 miesiące, a wysokość jednej raty to 491,560 zł. strony ustaliły w umowie, iż całkowity koszt pożyczki to kwota 5.798,40 zł stanowiąca sumę wszelkich kosztów, które pożyczkobiorca jest zobowiązany ponieść w związku z umową tj. łączna kwota opłaty przygotowawczej, prowizji i odsetek należnych w całym okresie trwania umowy. Strony ustaliły, iż pożyczka jest oprocentowana oprocentowaniem stałym przez cały czas trwania umowy, a odsetki wynoszą 698,56 zł. jednocześnie strony wskazały w umowie, iż prowizja to miesięczna opłata w wysokości 191,66 zł należna pożyczkodawcy z tytułu kosztów związanych z udzieloną pożyczką, pobierana przez cały czas trwania umowy. Prowizja za dany miesiąc staje się wymagalna w pierwszym dniu każdego rozpoczętego okresu rozliczeniowego i pobierana jest po jego zakończeniu.

W przypadku opóźnienia w spłacie pożyczki (...) ma prawo do naliczania odsetek karnych za opóźnienie, o których mowa w par. 7 umowy. W § 7 umowa przewidywała, iż w razie zwłoki pożyczkobiorcy z zapłatą dwóch pełnych rat pożyczki, (...) ma prawo do wypowiedzenia umowy pożyczki z 30-dniowym terminem wypowiedzenia po uprzednim listownym wezwaniu do zapłaty pożyczki w terminie 7 dni. Po upływie terminu wypowiedzenia (...) ma prawo do naliczania odsetek karnych, a stopa tych odsetek jest stopa zmienną i równa się dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie (§ 7 pkt 2 umowy).

Dowód: umowa pożyczki z dnia– k 26-29.

Pismem z dnia 23 stycznia 2018 r. (...) sp. z o.o. w G. skierowała do M. J. pismo zawierające wezwanie do zapłaty kwoty 939,82 zł, tytułem niespłaconej kwoty pożyczki ( 527,27 zł z tytułu kapitału, 369,44 zł z tytułu prowizji i 35,80 zł z tytułu odsetek umownych oraz 4,35 zł z tytułu odsetek za opóźnienie od kapitału i 2,96 zł z tytułu odsetek ustawowych od prowizji. W dniu 23 lutego 2018 r. (...) sp. z o.o. w G. skierowała do M. J. pismo zawierające wypowiedzenie umowy pożyczki z dnia 16 marca 2017 r. nr (...), w którym wskazała, iż wzywa go do zapłaty kwoty 1443,31 zł z tytułu niespłaconej kwoty pożyczki.

Dowód: wezwanie do zapłaty – k. 30, 33, wypowiedzenie umowy – k. 31, potwierdzenie nadania – k. 32, 34.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu.

W okolicznościach badanej prawy okolicznością bezsporną było to, iż pozwany zawarł umowę dołączoną do pozwu i że dokonał na rzecz powódki częściowej spłaty zadłużenia tj. kwoty 3.985,40 zł, co przyznała sama powódka w piśmie z dnia 13 grudnia 2021 r. ( k. 270).

Sąd ustalając stan faktyczny oparł się przede wszystkim na dowodach z dokumentów zebranych w sprawie, których wiarygodności i prawdziwości nie kwestionowała żadna ze stron postępowania. ponadto na opinii biegłej psychiatry K. B., uznając opinię za wiarygodną, spójna, rzeczowo i w sposób logiczny uzasadnioną. Zeznania pozwanego złożone na piśmie sąd uznał za wiarygodne jedynie w zakresie, w jakim znajdowały odzwierciedlenie w przedłożonych przez strony dokumentach.

W niniejszej sprawie niewątpliwie pozwany podpisał umowę pożyczki stanowiącą źródło zobowiązania, umowa została wypowiedziana, a zaległość stała się wymagalna wraz z umownymi odsetkami. Podstawę prawną wysuwanego przez powódkę roszczenia stanowił zatem art. 720 k.c., zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Na mocy zawartej umowy pożyczki Bank udzielił pozwanej pożyczki w wysokości ustalonej w ww. stanie faktycznym, pozwana natomiast zobowiązała się do zwrotu pożyczki wraz z należnymi odsetkami w 24 ratach w terminach i wysokości określonej w umowie oraz zapłacenia opłat i prowizji określonych w umowie.

W okolicznościach badanej sprawy powódka wykazała stosownie do treści art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. zarówno istnienie, jak i wysokość dochodzonego roszczenia, przedstawiła umowę pożyczki, z której wynikała zarówno kwota udzielonej pożyczki, jak również sposób i wysokość naliczanych odsetek, sposób i termin płatności, wysokość odsetek i pozostałych kosztów oraz warunki jej wypowiedzenia, które to okoliczności nie były kwestionowane przez stronę pozwaną.

W pierwszej kolejności należało rozpoznać zarzut pozwanego odnośnie braku jego zdolności psychofizycznej do zawarcia umowy pożyczki z dnia 16 marca 2017 r. Biegły lekarz psychiatra K. B. stwierdziła w sporządzonej opinii w oparciu o przedłożoną dokumentację medyczna pozwanego, iż pozwany zawierając umowę z dnia 16 marca 2017 r. był w stanie zrozumieć sytuację zaciągania pożyczki i konieczność jej zwrotu i brak jest przesłanek do stwierdzenia, że w dniu 16 marca 2017 r. z uwagi na swój stan zdrowia pozwany był w stanie wyłączającym świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli.

Sąd uznał, iż wniosek pełnomocnika pozwanego o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu psychiatrii zmierza jedynie do przedłużania postępowania, albowiem samo niezadowolenie strony z wniosków opinii biegłego nie może przesądzać za jej zdyskredytowaniem jako dowodu. Biegła jednoznacznie wskazała, iż czynności poznawcze pozwanego plasują się na wysokim poziomie, a jego stan jest znacznie lepszy od tego, który mogły sugerować wyniki badań przesiewowych (...) przeprowadzone w kwietniu 2014 r. Pozwany nie przedłożył żadnej dokumentacji medycznej z okresu ( marca 2016 r.), w którym zawarta była umowa pożyczki objęta pozwem, a dokumentacja medyczna zgromadzona w aktach sprawy dotyczy okresu od 2002 r. do 2014 r.

Sąd pragnie zauważyć, iż z wiedzy posiadanej przez sąd z urzędu, wynika, iż pozwany prężnie działa w wielu postępowaniach sądowych, składa liczne pisma, maile, obsługuje platformę e-puap. Już w 2015 r. ( czyli jeszcze przed zawarciem spornej umowy pożyczki) pozwany M. J. zainicjował w tutejszym sądzie szereg postępowań cywilnych, w niektórych występując również jako pełnomocnik innych osób ( I Ns 265/16, I ns 1053/15, I Ns 578/18, I Ns 569/15). Ponadto jak słusznie zauważyła biegła pozwany uległ wypadkowi w styczniu 2002 r. i to po tym wypadku miał stwierdzone zaburzenia związane z urazem czaszkowo mózgowym, organiczne zaburzenia osobowości, zespół psychoorganiczny otępienno- charakteropatyczny z odczynem depresyjnym. Od powyższego wypadku do chwili zawarcia umowy pożyczki w dniu 16 marca 2017 r. upłynęło 15 lat. Słusznie zatem biegła oceniając stan zdrowia pozwanego w chwili zawierania umowy z dnia 16 marca 2017 r. brała pod uwagę jego obecny stan zdrowia, wobec braku jakiejkolwiek dokumentacji medycznej z okresu, w którym pozwany zawierał umowę pożyczki. Biegła wydając opinię wzięła, wbrew twierdzeniom pozwanego, pod uwagę wcześniejszą dokumentację medyczną pozwanego i poddała ja ocenie z uwagi na obecny stan zdrowia pozwanego. Sąd uznał powyższa opinię za wystarczająca do poczynienia ustaleń, iż w chwili zawierania umowy pożyczki z dnia 16 marca 2017 r. pozwany był w stanie świadomie i swobodnie wyrazić swoją wolę, a w konsekwencji umowa jest ważna.

Sad uznał jednak za abuzywne postanowienia umowy dotyczące naliczania prowizji i opłaty przygotowawczej.

Umowa pożyczki z dnia 16 marca 2017 r., stanowiąca podstawę dochodzonej przez powódkę kwoty stanowi umowę o kredyt konsumencki, uregulowaną w ustawie z dnia z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U.2014.1497 z póź. zm.).

Zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

W ocenie Sądu postanowienie umowy pożyczki z dnia 16 marca 2017 r. w zakresie przewidującym naliczenie prowizji w łącznej kwocie 4.599,84 zł i opłaty przygotowawczej w kwocie 500 zł, uznać należy za niedozwoloną klauzulę umowną w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 385 (3) pkt 16 i 22 k.c., albowiem kształtując prawa i obowiązki klienta (konsumenta) w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Postanowienia umowne, które przewidują nadmierną wysokość opłat za czynności windykacyjne, prowizję czy zabezpieczenie kredytu, pożyczki niewątpliwe mogą być uznane za niedozwolone, gdy przedsiębiorca zastrzega w nich opłaty z tytułu kosztów udzielenia pożyczki na poziomie, który znacznie przekracza faktycznie ponoszone z tego tytułu nakłady finansowe. Nie można bowiem uznać za uzasadnione ustalanie przez przedsiębiorcę opłat windykacyjnych w wysokości, która - poza zwrotem kosztów podjętych czynności – przewiduje dla niego dodatkowy zysk. Tak ukształtowane postanowienie umowne, z uwagi na jego sprzeczność z dobrymi obyczajami oraz rażące naruszenie interesów ekonomicznych konsumentów, uznać należy za niedozwolone.

W ocenie Sądu wszystkie powyższe opłaty ( prowizje i opłata przygotowawcza) zostały zastrzeżone w wygórowanej wysokości, a strona powodowa nie zdołała wykazać stosownie do treści art. 6 k.c., iż przewidziane opłaty odpowiadają rzeczywistym kosztom poniesionym przez powódkę w zakresie tychże czynności. To przedsiębiorca musi udowodnić (na podstawie warunków analizowanej umowy), że opłaty przez niego stosowane w danym stosunku obligacyjnym, do których zapłaty zobowiązany jest dłużnik, są ekwiwalentne ze świadczeniem spełnianym przez kredytodawcę. Biorąc pod uwagę całkowita kwotę pożyczki w wysokości 6000 zł, nie może ulegać wątpliwości, iż całkowicie nieuzasadnione jest naliczenie opłaty z tytułu prowizji w wysokości 4.599,84 zł. ( 75% kwoty pożyczki).

Wymienione przez przedsiębiorcę koszty (prowizja i opłata przygotowawcza) nie odpowiadają jakiemukolwiek świadczeniu ze strony pożyczkodawcy, ani też nie są kosztem prawnego zabezpieczenia pożyczki. W okolicznościach badanej sprawy powódka nie sprostała obowiązkowi wykazania z art. 6 k.c., iż podejmowane przez nią czynności związane z udzieleniem pożyczki tj. w szczególności weryfikacja i kontrola sytuacji ekonomicznej i dochodowej pożyczkobiorcy, spowodowały konieczność poniesienia przez powódkę opłaty (prowizji) w łącznej kwocie 4.599,84 zł.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie może ulegać wątpliwości, iż powyższe postanowienia umowy nie były indywidualne negocjowane z klientem, świadczy chociażby o tym treść samej umowy, jak również zeznania pozwanego.

Przepisy art. 385 ¹ -385 ³ k.c. znajdują zastosowanie do umów obligacyjnych zawieranych przez przedsiębiorców z konsumentami, z użyciem lub bez użycia wzorców, ale także do klauzul wzorców umownych używanych przy zawieraniu umów (por. wyrok SN z 9 października 2003 r., V CK 277/02, OSNC 2004, nr 11, poz. 184 oraz z 7 grudnia 2006 r., III CSK 266/06, LEX nr 238949). Ponadto zauważyć trzeba, iż ciężar dowodu zgodnie z treścią art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c., iż postanowienie umowy było indywidualnie negocjowane z konsumentem obciążał powódkę, która w tym zakresie wykazała całkowitą bierność procesową.

W ocenie Sądu powyższe postanowienia umowne dotyczące naliczania miesięcznych prowizji opłaty przygotowawczej są wyrazem nierównorzędnego, nierzetelnego trak­towania konsumenta jako partnera umowy, godząc rażąco w jego interes ekono­miczny, czym wyczerpują przesłanki art. 385 (1) § l k.c. Ponadto nie można uznać, aby obciążenie klienta – konsumenta w tych konkretnych okolicznościach faktycznych, dało się pogodzić z zasadami współżycia społecznego m.in. zasadą równości stron stosunku kontraktowego, zasadą uczciwości w obrocie handlowym, czy zasadą ekwiwalentności świadczeń każdej ze stron wynikających z zawartej umowy.

Reasumując, Sąd podzielił zatem pogląd pozwanego, że powyższe zapisy umowy pozostają w sprzeczności z art. 385 ¹§ l k.c. jako sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco, naruszający interes konsumentów. Niewątpliwie powyżej wskazane uregulowania umowy rażąco naruszają zarówno interesy konsumenta, albowiem powoduje nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, jak również stanowią działanie wbrew dobrym obyczajom w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego, które wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku.

Należy zatem uznać, iż takie ukształtowane obowiązków konsumenta, przekracza zakreślone przez ustawodawcę granice rzetelności kontraktowej twórcy postanowienia umownego w zakresie kształtowania praw i obowiązków konsumenta. Odnosząc się do pojęć "rażące naruszenie interesów konsumenta" i "działanie wbrew dobrym obyczajom", to stwierdzić należy, iż Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 lipca 2005 r., I CK 832/04 wyjaśnił semantykę tych zwrotów. Stwierdził, iż w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. "rażące naruszenie interesów konsumenta" oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcją praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast: "działanie wbrew dobrym obyczajom" w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku. Obie wskazane w tym przepisie, formuły prawne w ocenie Sądu zostały przez powódkę naruszone. W wyroku z 13 lipca 2005 r. (I CK 832/04, Pr. Bank. 2006, nr 3, s. 8) SN stwierdził, że "rażące naruszenie interesów konsumenta" oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. Ocena stopnia naruszenia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kryteriów przedmiotowych (np. dotyczących wielkości świadczeń), jak i podmiotowych (np. profesjonalista-lider w branży, konsument-senior). Zwraca się szczególną uwagę na niedopuszczalność poprzestania na ocenie formalnej (np. wielkości świadczeń), ponieważ dla ustalenia rzeczywistej dysproporcji praw i obowiązków należy dokonać jej materialnej oceny, a więc w odniesieniu do strony stosunku (por. M. Bednarek (w:) System prawa prywatnego, t. 5, s. 664; K. Kohutek, Kontrola treści ogólnych warunków umów bankowych na tle nowelizacji kodeksu cywilnego w dziedzinie ochrony konsumenta, Pr. Bank. 2000, nr 12, s. 32-33). Porównanie miejsca, czasu lub wielkości świadczenia konsumenta i przedsiębiorcy będzie właściwe dopiero po uwzględnieniu osoby dłużnika i wierzyciela. Podobnie w wyroku z 3 lutego 2006 r. (I CK 297/05, Wokanda 2006, nr 7-8, s. 18), w którym SN stwierdził, że przepis art. 385 ¹ § 1 zd. 1 k.c. jest odpowiednikiem art. 3 ust. 1 dyrektywy nr 93/13/WE, stanowiącym, że klauzulę umowną, która nie została uzgodniona indywidualnie, należy uznać za niedozwoloną, jeżeli naruszając zasadę dobrej wiary, powoduje istotną i nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków kontraktowych na niekorzyść konsumenta, przy czym rzeczą sądu jest ocena, czy nierównowaga jest "istotna", czyli "rażąca" w rozumieniu odpowiedniego przepisu prawa polskiego. Ponadto Sąd Najwyższy słusznie stwierdził, że uznanie postanowień umowy lub wzorca za sprzeczne z dobrymi obyczajami nie polega na wskazaniu, jaki "dobry obyczaj" został in casu naruszony, gdyż celem klauzul generalnych jest rozszerzenie granic swobody sędziowskiej w orzekaniu. Jednak "swobodnie" nie znaczy "arbitralnie". Sąd Najwyższy trafnie wskazuje, że sądy meriti powinny "w sposób pełny uzasadnić, z jakich powodów uznają poszczególne postanowienia za niedozwolone, odwołując się do reguł etycznych uczciwego i lojalnego postępowania w obrocie". W wyroku z dnia 25 maja 2010 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. w sprawie VI ACa 1256/09 stwierdził, iż ocena nieuczciwego charakteru postanowienia wzorca umownego w ramach kontroli abstrakcyjnej wymaga dokonania przez sąd weryfikacji "przyzwoitości" konkretnej klauzuli. Sąd powinien ustalić, jak wyglądałyby prawa lub obowiązki konsumenta w braku takiej klauzuli. Jeżeli konsument byłby w lepszej sytuacji, gdyby konkretnego postanowienia wzorca nie było, należy przyjąć, że ma ono charakter nieuczciwy. W sytuacji, gdy nie jest możliwe stwierdzenie, w jaki sposób zakres praw i obowiązków stron w określonym obszarze normowany jest przez przepisy prawa, które znalazłyby zastosowanie w braku ocenianego postanowienia zaczerpniętego z wzorca, ocena uczciwego charakteru postanowienia wymaga odwołania się do opartego na dobrych obyczajach w gospodarce rynkowej wzorca zachowań przedsiębiorców, zrekonstruowanego z założeniem, że to konsument ma być głównym beneficjentem rywalizacji między przedsiębiorcami( LEX nr 785636).

Wskazać trzeba, iż orzeczenie sądu, który stwierdza niedozwolony charakter postanowienia umownego, ma charakter deklaratywny, zarówno wówczas, gdy sąd orzeka w ramach kontroli incydentalnej, jak i wtedy, gdy dokonuje kontroli abstrakcyjnej. Ochrona konsumenta przed klauzulami niedozwolonymi w umowach i wzorcach umownych jest skuteczna ex lege i sąd może dokonać ustaleń w tym przedmiocie także z urzędu, podczas rozpoznawania sprawy między konsumentem a przedsiębiorcą. Uznając zatem, iż klauzule niedozwolone cechuje brak mocy wiążącej od chwili zawarcia umowy lub związania stron wzorcem umownym (dla klauzul z wzorca), stwierdzić należy, iż roszczenie wysuwane przez powódkę w części dotyczącej zwrotu kosztów prowizji i opłaty przygotowawczej nie mają ważnej podstawy prawnej, a co za tym idzie – nie mogły być uwzględnione.

W mocy pozostają jednak pozostałe postanowienia zawartej umowy, w szczególności terminy wymagalności i kwoty do spłaty, wynikające z udzielonego pozwanej kapitału pożyczki w wysokości 6000 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie, nie więcej niż odsetki maksymalne.

Łączna całkowita kwota pożyczki wraz z wszystkimi kosztami pożyczki do spłaty przez pozwanego wynosić winna zatem zł ( 6000 zł z tytułu kapitału, 698,56 zł z tytułu odsetek umownych). W pozostałym zakresie (kosztów prowizji i opłaty przygotowawczej) umowa jako zawierająca niedozwolone klauzule umowne jest nieważna.

Zgodnie zatem z harmonogramem spłaty stanowiącym załącznik do zawartej umowy pożyczki pozwany zobligowany był spłacić kwotę 6.698,56 zł w 24 równych ratach, czyli po 279,10 zł każda. Do grudnia 2017 r. pozwany spłacił łącznie kwotę 3.985,40 zł, co przyznała sama powódka, podczas gdy winien spłacić jedynie kwotę 2511,90 zł. na grudzień 2017 r. pozwany miał zatem nadpłatę w wysokości 1473,50 zł, która z ko9lei winna być zaliczona na kolejne raty pożyczki od raty 10 do raty 14, płatnej 16 maja 2018 r. Również rata 15 została spłacona z nadwyżki w części tj. co do kwoty 78 zł. Pozostała zatem do spłaty przez pozwanego rata nr 15 w zakresie kwoty 201,10 zł oraz kolejne 9 rat (od 16 do 24) w łącznej kwocie 2.511,90 zł. Z tytułu zatem kapitału pożyczki i odsetek umownych pozostała pozwanemu do zapłaty kwota 2.713 zł. W pozostałym zakresie pożyczka została spłacona poprzez dokonywane przez pozwanego wpłaty do grudnia 2017 r.

Odnośnie żądania odsetkowego powoda, wskazać należy, iż powód żądał odsetek w łącznej kwocie 877,66 zł. W piśmie z dnia 16 września 2019 r. (k. 39) pełnomocnik powoda sprecyzował wyliczenie żądanych odsetek. Za nieuzasadnione uznać należało naliczanie przez powoda odsetek od kwoty prowizji, albowiem jej zastrzeżenie nie miało podstawy prawnej. Sąd dokonał przeliczenia skapitalizowanych odsetek począwszy od raty 15, która nie została zapłacona co do kwoty 201,10 zł oraz kolejnych 9 rat (od 16 do 24). Od kwoty 201,10 zł odsetki umowne (maksymalne) za okres od dnia 17 czerwca 2018 r. wynoszą 20,75 zł. Następnie odsetki umowne w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od daty wymagalności poszczególnych rat ( czyli od dat ich w płatności na dzień złożenia wypowiedzenia umowy czyli 14 marca 2019 r.) wynosiły:

-od raty 16 (w kwocie 279,10 zł) za okres od dnia 17 lipca 2018 r. wynoszą 25,69 zł,

- od raty 17 (w kwocie 279,10 zł) za okres od dnia 17 sierpnia 2018 r. wynoszą 22,37zł,

- od raty 18 (w kwocie 279,10 zł) za okres od dnia 17 września 2018 r. wynoszą 19,06 zł,

- od raty 19 (w kwocie 279,10 zł) za okres od dnia 17 października 2018 r. wynoszą 15,84 zł,

- od raty 20 (w kwocie 279,10 zł) za okres od dnia 17 listopada 2018 r. wynoszą 12,31 zł,

- od raty 21 (w kwocie 279,10 zł) za okres od dnia 17 grudnia 2018 r. wynoszą 9,31 zł,

- od raty 22 (w kwocie 279,10 zł) za okres od dnia 17 stycznia 2019 r. wynoszą 5,99 zł,

- od raty 23 (w kwocie 279,10 zł) za okres od dnia 17 lutego 2019 r. wynoszą 2,57 zł,

- od raty 23 (w kwocie 279,10 zł) odsetki nie na dzień 14 marca 2019 r. nie narosły, bo rata byłą płatna od dnia 17 marca 2019 r. Powód natomiast wyraźnie oświadczył, iż żąda odsetek skapitalizowanych na dzień 14 marca 2019 r.

Suma odsetek umownych wyniosła łącznie133,89 zł i taka kwota należna była powodowi z tytułu skapitalizowanych odsetek na dzień 14 marca 2019 r.

Sąd uznał, iż nie istniały podstawy do wypowiedzenia umowy pożyczki w dniu 1 kwietnia 2018 r., albowiem pozwany pozostawał w opóźnieniu ze spłatą pożyczki dopiero od 17 lipca 2018 r., wtedy bowiem dopiero istniał stan opóźnienia pozwanego ze spłatą 2 pełnych rat pożyczki tj. raty 15 i 16. W ocenie sadu dopiero zatem doręczenie pozwanemu w dniu 30 kwietnia 2019 r. pozwu wraz z załącznikami mogłoby być potraktowane jako wypowiedzenie umowy pożyczki. Nastąpiło jednak ono już po upływie terminu spłaty całej pożyczki, która miała być spłacona do dnia 16 marca 2019 r.

W związku z powyższym sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda pozostałą do spłaty kwotę pożyczki 2.713 zł oraz skapitalizowane odsetki umowne naliczone w trakcie trwania umowy pożyczki do dnia 14 marca 2019 r. (jak obejmowało żądanie powoda) w łącznej kwocie 133,89 zł, w sumie 2.846,89 zł.

W pozostałym zakresie roszczenie powódki podlegało oddaleniu z uwagi na jego oparcie o nieważne, a w konsekwencji o nieistniejące postanowienia umowne (klauzule abuzywne) dotyczące wysokości prowizji i opłaty przygotowawczej, a nadto o błędne wyliczenie odsetek umownych.

Dalsze odsetki umowne od kwoty niespłaconej pożyczki w łącznej kwocie 2.713 zł sąd orzekł od dnia następnego po doręczeniu pozwu czyli od dnia 1 maja 2019 r., podobnie jak odsetki ustawowe za opóźnienie od skapitalizowanych dochodzonych pozwem odsetek umownych w wysokości 133,89 zł.

Sąd nie znalazł podstaw, aby uwzględnić zarzuty pozwanego, iż został wprowadzony w błąd przez powódkę co do treści zawartej umowy pożyczki w zakresie kosztów pożyczki, czy też aby strona powodowa wyzyskała jego trudną sytuację życiową. Zgodnie z art. 388 k.c. jeżeli jedna ze stron, wyzyskując przymusowe położenie, niedołęstwo, niedoświadczenie lub brak dostatecznego rozeznania drugiej strony co do przedmiotu umowy, w zamian za swoje świadczenie przyjmuje albo zastrzega dla siebie lub dla osoby trzeciej świadczenie, którego wartość w chwili zawarcia umowy przewyższa w rażącym stopniu wartość jej własnego świadczenia, druga strona może według swego wyboru żądać zmniejszenia swego świadczenia lub zwiększenia należnego jej świadczenia albo unieważnienia umowy.

Pozwany nie naprowadził żadnych dowodów na powyższe okoliczności. Sam w swoich zeznaniach podniósł, iż nie pamięta okoliczności zawarcia tej umowy, nie wykazał, aby druga strona umowy wyzyskała przymusowe położenie pozwanego, jego niedołęstwo, niedoświadczenie lub brak dostatecznego rozeznania drugiej strony co do przedmiotu umowy.

Ponadto uprawnienia (roszczenia procesowe) do żądania sądowej modyfikacji treści umowy, ewentualnie do jej unieważnienia, wygasają z upływem 2 lat od zawarcia umowy. Termin ten ma charakter prekluzyjny, wobec czego jego upływ sąd bierze pod uwagę z urzędu. Nie ulega on przywróceniu, a jego bieg nie może zostać przerwany czy zawieszony.

Nowelizująca ustawa z dnia 2 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw w art. 9 przewidziała, iż do umów zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Do umowy zatem z dnia 16 marca 2017 r. znajduje zastosowanie art. 388 k.c. w brzmieniu sprzed nowelizacji, co w konsekwencji powoduje, iż roszczenie pozwanego o unieważnienie umowy z uwagi na wyzysk z art. 388 k.c. wygasło z upływem 2 lat od chwili zawarcia umowy.

Sąd pominął również wniosek pozwanego o ponowne przesłuchanie, albowiem zmierzałby on jedynie do przedłużania postępowania. pozwany był kilkukrotnie wzywany przez sąd na przesłuchanie i nie stawiał się bez usprawiedliwienia. W piśmie z dnia 30 czerwca 2022 r. pozwany w żaden sposób nie wskazał na jakie dodatkowe okoliczności ma zostać przesłuchany przez sąd, nie uzasadnił składanego wniosku, w związku z czym sąd uznał, iż zmierza on jedynie do przedłużania postępowania.

Z powyższych względów, Sąd orzekł jak w pkt I i II sentencji.

Orzeczenie o kosztach postępowania zostało oparte o treść art. 98 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c. Sąd uznał, iż powód wygrał sprawę w 45%, a przegrał w 55%. Powód poniósł koszy w kwoce 1896 zł (1800 zł wynagrodzenie pełnomocnika, 17 zł opłata od pełnomocnictwa i 79 zł opłata od pozwu), z czego pozwany winien powodowi zwrócić 853,20 zł (45%). Pozwany natomiast poniósł koszt pełnomocnika z urzędu 1800 zł i 23% V., w łącznej kwocie 2214 zł, z czego 55% winien zwrócić mu powód, czyli kwotę 1217,70 zł. po wzajemnym skompensowaniu powód winien zwrócić pozwanemu kwotę 364,50 zł, o czym sąd orzekł w pkt III wyroku. W pozostałym zakresie niepokrytych kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu ( w kwocie 1849,50 zł), sąd nakazał je pobrać od Skarbu państwa – Sądu Rejonowego w Goleniowie. Jednocześnie w pkt Vi VI sąd nakazał pobrać od każdej ze stron część nieuiszczonych kosztów sądowych związanych z wynagrodzeniem biegłego z zakresu psychiatrii w stosunku do wygranej w sprawie tj. od powoda 55% z kwoty 1032,50 zł, czyli 567,87 zł, a od pozwanego 45% z kwoty 1032,50 zł czyli 464,63 zł.

SSR Patrycja Wojczuk

(...)

(...)

1.  (...)

2.  (...)

(...)

(...)

3.  (...)

(...)

(...)